Αίμα και βία: Η ταραγμένη κοινωνία της Τρίπολης, 1874
Διαβάζοντας τα φύλλα του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου της εφημερίδας «Αρκαδία» του έτους 1874 στην Τρίπολη
Περιδιαβάζοντας το ομολογουμένως τεράστιο ψηφιοποιημένο αρχείο εφημερίδων της Βουλής των Ελλήνων, και αφού πέρασα ώρες διαβάζοντας τον «Εθνικό Κήρυκα» της Νέας Υόρκης, κατέληξα να διαβάζω την «Αρκαδία» του έτους 1874 των μηνών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου. Έπεσα, λοιπόν, πάνω σε δημοτικές εκλογές, φόνους, ληστείες, ανησυχίες.
Να αναφέρω ότι η εφημερίδα «Αρκαδία» άρχισε να εκδίδεται από τον Θ. Ρηγόπουλο την 1η Ιανουαρίου του 1857, και τυπωνόταν στη συνοικία της Αγίας Βαρβάρας. Ήταν μια εξαιρετικά φροντισμένη εβδομαδιαία εφημερίδα και το 1874 κόστιζε 12 δραχμές. Μη έχοντας πρόχειρο το έργο του Μάγερ για την εκδοτική κίνηση στην Ελλάδα, περισσότερες πληροφορίες δεν μπορώ να παραθέσω. Ωστόσο, η εφημερίδα ξεκινούσε στην πρώτη σελίδα με πολύ δυναμικά άρθρα γνώμης που εξέφραζαν αμφισβήτηση και που δεν έκρυβαν τη διάθεση του συντάκτη να συγκρουστεί με το κατεστημένο. Φιλοξενούσε επιστολές, δικαστικές αποφάσεις και είχε ειδήσεις από όλη την Πελοπόννησο. Αμιγώς πολιτική εφημερίδα, ο συντάκτης της δεν άφηνε τίποτε ασχολίαστο και έπαιρνε θέση επί παντός.
Ακόμη, αξίζει να αναφερθεί ότι έχουμε κάτι κοινό με τους Τριπολίτες προγόνους μας του έτους 1874, και αυτό δεν είναι άλλο από τη βαθιά οικονομική κρίση που βίωνε η Ευρώπη και η Αμερική ήδη από το έτος 1873, ο κύκλος της οποίας έκλεισε το 1895. Τότε, κατέρρευσαν οι χρηματιστηριακές τιμές στο χρηματιστήριο της Βιέννης, λόγω του σκασίματος της οικονομικής φούσκας στα ακίνητα και στη γη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να συμπαρασυρθούν τα χρηματιστήρια στη Γερμανία και στις ΗΠΑ, να επιβληθεί προστατευτισμός και οι εμπορικοί δασμοί να ανεβούν στα ύψη, να κλείσουν οι στρόφιγγες των πιστώσεων, να γίνει χρηματιστηριακό «κραχ» και να πτωχεύσουν τράπεζες στην Αυστρία, στην Αγγλία και στη Γερμανία. Η οικονομία δεν ήταν παγκοσμιοποιημένη, ωστόσο η ρωγμή της κρίσης έφτασε και στην -πολύπαθη από τις κυβερνήσεις της- χώρα μας.
Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΤΡΙΠΟΛΗΣ
Η γενικότερη αίσθηση που έχει ο αναγνώστης των φύλλων του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου για την πόλη της Τρίπολης και για την κοινωνία της, είναι ότι η τάξη ήταν πολύ δύσκολο να επιβληθεί, ενώ δι' ασήμαντον αφορμήν, όπως θα λέγαμε σήμερα, οι Τριπολίτες δεν δίσταζαν να κάνουν φόνο, όπως να υπερασπιστούν την υποψηφιότητα του τάδε ή του δείνα δημάρχου ή τον τάδε ή τον δείνα βουλευτή και πρωθυπουργό. Κατά γενική ομολογία, πάντως, φαίνεται ότι οι Τριπολίτες δεν ήταν ευχαριστημένοι με τον συντοπίτη του πρωθυπουργό Επαμεινώνδα Δεληγεώργη και την κυβέρνησή του -ο συντάκτης της εφημερίδας εξαπολύει μύδρους εναντίον του.
«Των προεορτίων των δημοτικών εκλογών εγένετο έναρξης δι' αίματος εν τη πρωτευούση του Δήμου Νάσσωνος της επαρχίας Μαντινείας. Μεταξύ υπουργικών (σσ.: κυβερνητικών) και αντιπολιτευομένων συνέβη διά πυροβόλων συμπλοκή, καθ' ην ετραυματίσθησαν καιρίως δύο πολίται, εξ ων ο εις διατελεί εις την θέσιν του επαρχιακού συμβούλου», διαβάζουμε στο φύλλο υπ' αριθμ. 621 (12/1/1874), ενώ στο ίδιο φύλλο αναφέρεται ότι και στον Δήμο Φαλαισίας κάθε τρεις και λίγο ξεσπούν ταραχές με αφορμή τα «υπουργικά».
Στην Τρίπολη, όπως αναφέρεται στο ίδιο φύλλο, πριν από τις εκλογές ξέσπασαν ταραχές και συγκρούσεις που άφησαν πίσω τους έναν νεκρό, δύο σοβαρά τραυματίες και πολλούς ελαφρά τραυματισμένους. Οι δύο αντίπαλοι, ήταν ο ήδη δήμαρχος Αλ. Νικόπουλος και ο Π. Οικονομίδης, ο οποίος και κέρδισε τη δημαρχία, και ήταν υποστηριζόμενος από την αντιπολίτευση της χώρας. «Η δημοτική εκλογή του Δήμου Τριπόλεως αποπερατώθη την 7η του τρέχοντος μηνός», αναφέρει η εφημερίδα. Σημειωτέον ότι στη χώρα οι δημοτικές εκλογές είχαν ξεκινήσει στις 4 Ιανουαρίου και αποπερατώθηκαν στις 8. Σε προγενέστερα φύλλα της εφημερίδας ο συντάκτης εκφράζει τις ανησυχίες του επειδή, με το πολύ κρύο και το χιόνι που έπεφτε ήδη, οι κάτοικοι των χωριών δεν θα μπορούσαν να πάνε να ψηφίσουν, φοβούμενοι το δριμύ ψύχος.
ΝΟΘΕΙΑ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ
Η εφημερίδα περιέχει μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία ως προς την εκλογική διαδικασία, η οποία γινόταν ως εξής: Στήνονταν δύο κάλπες, μία για κάθε υποψήφιο, και αντί για ψηφοδέλτια οι ψηφοφόροι έριχναν στις κάλπες σφαιρίδια. Τυφεκιοφόροι φύλασσαν τις κάλπες, ταραχές ξεσπούσαν συνεχώς, και η νοθεία ήταν δεδομένη. Χαρακτηριστικά, όπως αναφέρει η εφημερίδα στο Φύλλο υπ' αριθμ. 623 (9/2/1874), 107 ψήφισαν ενώ ήταν απόντες, 9 ενώ ήταν ήδη νεκροί, 9 ανύπαρκτοι, 231 ψηφοφόροι μήνυσαν την επιτροπή επειδή άλλοι είχαν ψηφίσει στη θέση τους(!), 206 άνδρες ψήφισαν «καλπονοθευτικώς» δύο και τέσσερις φορές ακόμη. Όπως καταλαβαίνουμε, με τέτοια νοθεία, η πλευρά του απερχόμενου δημάρχου διαμαρτυρήθηκε έντονα.
ΟΥΤΕ ΝΟΜΟΣ ΟΥΤΕ ΤΑΞΗ
Ως προς τα εκλογικά πράγματα, είδαμε ότι επικρατούσε το χάος. Αλλά χάος επικρατούσε γενικότερα. Οι φόνοι ήταν σύνηθες φαινόμενο, ενώ η ληστεία είχε λάβει διαστάσεις μάστιγας. Στα φύλλα της εφημερίδας, ο συντάκτης ψέγει την κυβέρνηση (το υπουργείον Δεληγιώργη, όπως αναφέρει), επειδή συγκεντρώνει τον στρατό στην Αθήνα και αφήνει αφύλακτη την επαρχία, η οποία αντιμετωπίζει τεράστιο πρόβλημα. «Θα έλεγε κανείς ότι η Αθήνα είναι σε εμπόλεμη κατάσταση», παρατηρεί, καθώς ο πρωθυπουργός συγκεντρώνει τον στρατό στην πρωτεύουσα, αφήνοντας αφύλακτη την επαρχία.
Χαρακτηριστικά, στο Φύλλο υπ' αριθμ. 621 (12/11874) αναφέρεται ότι στον Δήμο Τρικολώνων «φονεύθη εις οικογενειάρχης», στον Δήμο Τεγέας «εις γεωργός οικογενειάρχης», στον Δήμο Μαντινείας «εις νέος καλής οικογενείας», στον Δήμο Βαλτετσίου «εις οικογενειάρχης και πρόκριτος του χωρίου Πάπαρι», στην Τρίπολη «διά πυροβόλου όπλου εφονεύθη εις νέος καλής οικογενειας» και «εις νέος βιομήχανος, προστάτης αδυνάτου πολυμελούς οικογενείας». Όλα αυτά, μέσα σε μία εβδομάδα.
Η κυβέρνηση Δεληγιώργη παραιτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου του 1874 και προκηρύχθηκαν οι εκλογές που έφεραν τον Δ. Βούλγαρη πρωθυπουργό. Στα φύλλα του Φεβρουαρίου ο συντάκτης της «Αρκαδίας» εκφράζει χαρά και ανακούφιση, ωστόσο τα γεγονότα που ακολούθησαν -με την ψήφιση νόμων στη Βουλή με 85 βουλευτές αντί των 95 που ήταν απαραίτητοι- δεν εξασφάλισαν ούτε νομιμότητα ούτε τάξη.
Πάντως, ο συντάκτης πανηγυρίζει για την παραίτηση της κυβέρνησης Δεληγεώργη: «Ο Τηλέγραφος έφερεν ενταύθα την παρελθούσαν Τρίτην την χαρμόσυνον περί της πτώσεως του υπουργείου αγγελίαν» (Φ. 623, 9/2/1874).
Ο Τύπος κάθε εποχής είναι η πιο ζωντανή πηγή για κάθε ιστορική περίοδο και αφήγηση. Θα συνεχίσουμε την περιδιάβασή μας στον αρκαδικό Τύπο, προκειμένου πιο φροντισμένα και χρησιμοποιώντας και άλλες πηγές, να σκιαγραφήσουμε την κοινωνία της Τρίπολης του 19ου αιώνα. Τα παραπάνω δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια πρώτη προσέγγιση αυτών των πηγών για την Αρκαδία και την πόλη της Τρίπολης.
Εύα Γαλανιάδη
_________________
* Στη δεύτερη φωτογραφία, μια αγγελία από τον «Εθνικό Κήρυκα» την ελληνική εφημερίδα της Νέας Υόρκης, η οποία επαναλαμβάνεται σε άπειρα φύλλα του 1923. Εταιρία από τη Λακωνία που δραστηριοποιείται στην Αμερική προωθεί μια νέα μόδα: προτρέπει τους ξενιτεμένους να τυπώσουν σε μαντίλια τη μορφή τους και να τα δωρίσουν στους αγαπημένους που άφησαν πίσω. «Στείλατε ολίγα μανδυλάκια εις την Πατρίδαν σας, δεν υπάρχει καλλίτερον ενθύμιον διά τους φίλους σας, συγγενείς σας»...
______________
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου